Chiều 14/6, tại Hội nghị toàn quốc tập huấn chuyên đề về tổ chức và hoạt động của tổ chức Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội ở cấp xã (mới), Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày chuyên đề về thực hiện phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền về lĩnh vực KH&CN khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp; hướng dẫn sử dụng AI khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong lĩnh vực KH&CN.

Đổi mới tổ chức chính quyền phải đi đôi với đổi mới công cụ vận hành

Theo Bộ trưởng, để bảo đảm việc phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực KH&CN được thực hiện một cách hiệu quả, Bộ KH&CN đã tiến hành rà soát toàn diện hơn 600 văn bản còn hiệu lực trong phạm vi quản lý của Bộ. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm xác định rõ ràng thẩm quyền và trách nhiệm giữa các cấp chính quyền trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về KH&CN.

Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đã rà soát, phân loại tổng cộng 229 nhiệm vụ quản lý nhà nước có liên quan đến việc phân định thẩm quyền, phân cấp và phân quyền. Kết quả cho thấy, có 6 nhiệm vụ hiện do cấp huyện đảm nhiệm: 1 nhiệm vụ được đề xuất chuyển lên cấp tỉnh để phù hợp với tính chất chuyên môn cao, trong khi 5 nhiệm vụ còn lại được chuyển giao xuống cấp xã để tăng tính chủ động và sát thực tiễn quản lý ở cơ sở.

Đặc biệt, trong số 223 nhiệm vụ được xem xét để phân cấp, có 117 nhiệm vụ – chiếm tỷ lệ khoảng 52,5% – sẽ được chuyển giao về cho cấp tỉnh. Đây là bước đi quan trọng nhằm tăng cường vai trò của địa phương trong việc triển khai chính sách và thực thi pháp luật về KH&CN.

Nhằm thể chế hóa các kết quả rà soát, đồng thời bảo đảm đầy đủ cơ sở pháp lý cho việc thực hiện phân cấp, phân quyền, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ ban hành 2 Nghị định trong lĩnh vực KH&CN: Nghị định số 132/2025/NĐ-CP quy định về phân định thẩm quyền và Nghị định số 133/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp. Hai nghị định này không chỉ là công cụ pháp lý điều chỉnh tổ chức thực thi, mà còn là nền tảng để thúc đẩy hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ tại hội nghị tập huấn, chiều 14/6.

Về phân định thẩm quyền, chuyển một nhiệm vụ từ cấp huyện lên cấp tỉnh, thuộc lĩnh vực chuyển đổi số, liên quan đến việc hướng dẫn UBND cấp xã, các tổ chức, cá nhân tham gia quản lý đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin. Chuyển 5 nhiệm vụ từ cấp huyện xuống cấp xã về đo lường, quản lý chất lượng hàng hóa, quản lý về đầu tư công nghệ thông tin và cung cấp thông tin.

Về phân cấp, phân quyền, Bộ KH&CN đã thực hiện phân quyền, phân cấp 117 nhiệm vụ từ Bộ về tỉnh, thể hiện rõ định hướng trao quyền gắn với trách nhiệm cho chính quyền địa phương. Trong đó, 78 nhiệm vụ đã phân cấp, phân quyền tại Nghị định số 133/2025/NĐ-CP tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để các địa phương triển khai ngay trong thực tiễn quản lý.

Phần còn lại 39 nhiệm vụ sẽ tiếp tục được phân cấp, phân quyền thông qua các văn bản quy phạm pháp luật sắp ban hành, bao gồm luật, nghị định và thông tư mới. Đáng chú ý, một số nội dung liên quan đến các nhiệm vụ này đang được tích hợp trong các dự án luật mới, dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9 đang diễn ra. Việc này nhằm bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật và tạo cơ sở triển khai thống nhất trên toàn quốc.

Các nhóm giải pháp công nghệ số cho chính quyền cơ sở

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, việc mở rộng phạm vi công việc cho chính quyền cấp xã trong mô hình hai cấp không chỉ là một yêu cầu tất yếu trong tiến trình cải cách thể chế, mà còn đặt ra đòi hỏi cấp thiết về việc tăng cường các công cụ hỗ trợ tương xứng.

Để bảo đảm chính quyền địa phương hai cấp hoạt động hiệu quả, thích ứng với yêu cầu mới trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện, Bộ trưởng đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm mang tính định hướng chiến lược, đồng thời là cơ sở để các địa phương xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Thứ nhất, tiếp tục đầu tư và hoàn thiện hạ tầng số, nền tảng số và hệ thống dữ liệu số, bảo đảm kết nối liên thông thông suốt giữa các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương. Trọng tâm là xây dựng, tích hợp và khai thác hiệu quả các cơ sở dữ liệu chuyên ngành và liên ngành, phục vụ công tác quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công.

Thứ hai, thúc đẩy ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Các địa phương cần ưu tiên triển khai trợ lý ảo, chatbot AI trên nền tảng dịch vụ công, đồng thời sử dụng AI để phân tích dữ liệu lớn (big data) nhằm hỗ trợ công tác đánh giá, dự báo, cảnh báo và điều hành chính sách. Mục tiêu cụ thể là đến cuối năm 2025, 70% hồ sơ dịch vụ công của người dân và doanh nghiệp phải được xử lý trực tuyến toàn trình, đúng theo lộ trình do Chính phủ đề ra.

Thứ ba, xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát, đánh giá và hậu kiểm trực tuyến đối với các nhiệm vụ đã được phân cấp, phân quyền. Hệ thống này không chỉ giúp bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả giám sát, mà còn kịp thời phát hiện và xử lý các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực thi. Đồng thời, các địa phương cần thiết lập trung tâm điều hành thông minh và kết nối đồng bộ với hệ thống giám sát của Bộ KH&CN.

Thứ tư, nâng cao năng lực số và kỹ năng công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ, công chức tại địa phương. Việc đào tạo, bồi dưỡng cần tập trung vào các kỹ năng quản lý dựa trên công nghệ số, đặc biệt ở các lĩnh vực chuyên sâu và các nhiệm vụ mới được giao.

Cùng với đó, cần triển khai các chính sách thu hút nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về công tác tại cơ sở.

Thứ năm, Bộ KH&CN đã có văn bản gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thông tin về đường dây nóng để kịp thời tiếp nhận hướng dẫn giải đáp các khó khăn, vướng mắc, đề xuất kiến nghị của các cơ quan, đơn vị địa phương trong lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ KH&CN.