Nghe dạng bài Podcast:

 1. Khởi đầu từ sự tò mò

Hành trình khám phá trí tuệ nhân tạo (AI) của tôi bắt đầu từ những ngày đầu nghe đến cụm từ "chuyển đổi số". AI – Artificial Intelligence – được nhắc đến như một trong bốn công nghệ cốt lõi thúc đẩy sự thay đổi mạnh mẽ của thời đại.

Lần đầu tiên, tôi thực sự tiếp cận AI qua một đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh, ứng dụng AI để nhận diện giọng nói của đồng bào dân tộc thiểu số Hrê và Co. Và rồi, cơn sốt ChatGPT xuất hiện, khiến tôi không thể không tò mò về sức mạnh của công nghệ này. Rồi tự nhiên "trợ lý ảo" xuất hiện bên cạnh mình, nên mình phải học cách làm quen và dùng nó.

2. Bắt đầu dè dặt bằng yêu cầu kiểm tra chính tả

Ban đầu, tôi tiếp cận AI với tâm thế dè dặt. Tôi thử dùng nó để kiểm tra lỗi chính tả, ngữ pháp cho các văn bản – một công việc tưởng chừng đơn giản nhưng lại tiết kiệm kha khá thời gian.

Ví dụ tôi có một file báo cáo rất dài, tôi upload nó lên ChatGPT với prompt: "Kiểm tra chính tả và lỗi trình bày file kèm theo". Vậy là, tôi có trợ lý kiểm tra chính tả, lỗi trình bày, lỗi gõ máy.

Trợ lý ảo giúp phát hiện ra nhiều lỗi mà tôi đọc qua đọc về bằng mắt thường vẫn không phát hiện ra. Dĩ nhiên có khi nó đưa ra một số lỗi không đúng, nhưng không sao, AI là trợ lý, đâu phải sếp, nên cái nào ẻm tư vấn không đúng thì mình bỏ qua thôi.

3. Xử lý tình huống "khôngcócách"

Thậm chí có lần tôi thử yêu cầu AI giúp tôi tách các từ của cụm từ bị lỗi mất dấu cách mà nếu bình thường tôi phải xử lý thủ công là ngồi cách từng từ một. Kết quả đã làm tôi há hốc tại thời điểm đó: nó cũng làm được luôn.

Tình huống này cộng đồng mạng hay nói vui là "tìnhhuốngkhôngcócách", nhưng nay tôi đã phát hiện ra cách dùng ChatGPT với prompt:

Giúp tôi tách các từ bị dính liền trong đoạn văn sau ra: (copy đoạn văn bị dính từ vào đây)

4. Tút tát đoạn văn, báo cáo – cứu cánh của dân kỹ thuật

Công việc hàng ngày của tôi là kỹ thuật, với tính chất công việc là ngắn gọn và khá khô cứng. Công việc viết lách, thường là làm các báo cáo thường tốn khá nhiều thời gian vì phải loay hoay tìm cách diễn đạt, rồi rà soát chỉn chu, làm cho câu văn đỡ "cứng" và thiếu liên kết.

Từ ngày tôi biết dùng đến trợ lý AI, công việc viết lách tự nhiên đỡ hẳn. Lúc đầu tôi chỉ dám đưa đoạn báo cáo của tôi vào và bảo AI trình lại đoạn văn theo hướng ngắn gọn, văn phong hành chính. Nó làm tốt quá sức mong đợi của tôi.

Vì vậy lần sau tôi mạnh dạn giao nhiệm vụ lớn hơn: "Soạn báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ... với bố cục gồm các nội dung:... Sử dụng văn phong hành chính".

Tôi phát hiện AI viết chưa được đúng kiểu, đúng phong cách lắm, tôi vẫn phải sửa lại nhiều chỗ, nên có lần tôi upload hẳn 1 báo cáo chuẩn bên tôi lên và yêu cầu hãy học văn phong hành chính, cách trình bày từ file kèm theo. AI được cái nó rất ngoan và nghe lời, nó cập nhật dữ liệu tôi đưa, vâng dạ bảo rằng lần sau để rút kinh nghiệm. Và cứ như vậy, chúng tôi dần hiểu nhau hơn, trợ lý của tôi ngày càng làm việc với kết quả tôi vừa ý hơn, ít chỉnh lại hơn.

Hiện nay, có nhiều AI khác nhau, tôi đã thử dùng và so sánh kết quả của ChatGPT, DeepSeek, Grok. Theo góc nhìn cá nhân của tôi thì:

ChatGPT: Dùng để làm báo cáo hành chính khá ổn.

DeepSeek: Viết bài khi cần chiều sâu.

Grok: Kiểu hài hước dí dỏm, kiểu tính giải trí cao.

Với tôi vậy là đủ nhu cầu nên tôi cũng chưa tìm hiểu và so sánh thêm những AI khác, tuy nhiên bạn cứ khám phá để tìm lấy cái hợp nhất với mình.

5. Chiến thần gợi ý ý tưởng

Điều làm tôi ngạc nhiên là khả năng của AI vượt xa những gì tôi kỳ vọng. Kết quả từ AI thường mang đến những bất ngờ thú vị, dữ liệu phong phú và chính xác đến không ngờ. AI giúp tôi tiết kiệm thời gian, công sức, và hơn thế, nó còn dạy tôi những điều mới – từ cách tối ưu hóa công việc đến những góc nhìn sáng tạo mà tôi chưa từng nghĩ tới.

AI thực sự làm tôi ngạc nhiên vì những gì nó có thể làm. Thậm chí tôi còn đặt câu hỏi: "Ủa, rồi có khi nào AI nó thay thế dần con người trong công việc không ta?".

6. Mạnh dạn sử dụng hơn

Dần dà, tôi mạnh dạn hơn, đưa AI vào hỗ trợ công việc hằng ngày. Tôi cũng chịu khó đọc và đi tham gia các hội thảo, tập huấn về ứng dụng AI.

Các lĩnh vực mà tôi đã ứng dụng:

Lập trình: AI giúp tôi debug code, viết hàm, thậm chí tạo layout nhanh chóng

Truyền thông: Dùng AI để viết bài tin tức, phỏng vấn, quảng bá, gợi ý ý tưởng sáng tạo, vẽ hình ảnh và thiết kế infographic

Tập huấn: AI hỗ trợ tôi lên dàn ý chương trình, soạn nội dung, làm slide để báo cáo

Công tác hành chính: AI giúp tóm tắt văn bản, soạn báo cáo, phân tích dữ liệu và hỗ trợ nghiên cứu chính sách

Cuộc sống: Thậm chí khi gặp vấn nạn nội trợ "hôm nay ăn gì?", AI cũng giúp tôi có ý tưởng

Một số công thức tạo prompt hiệu quả tôi đã thử:

Công thức R-T-F:

R (Role – vai trò)

T (Task – nhiệm vụ)

F (Format – kết quả)

Ví dụ: "Bạn là lập trình viên Frontend, hãy tạo giao diện trang web bán hàng nông sản"

Công thức C-A-R-E:

C (Context - Bối cảnh)

A (Action - Hành động)

R (Result - Kết quả)

E (Example - Ví dụ)

Ví dụ: "Trang web của cơ quan đang ít lượt truy cập. Hãy gợi ý các biện pháp để thu hút thêm độc giả. Mục tiêu là lượt truy cập > 100 lượt/ngày. Ví dụ: gợi ý các kiểu nội dung và độc giả hiện nay quan tâm"

Và rất nhiều công thức khác nữa mà bạn có thể khám phá thêm. Bạn cũng có thể prompt AI “Hãy gợi ý các công thức prompt AI hiệu quả” để hỏi chính nó cách prompt. Và cứ như vậy, mỗi ngày, tôi khám phá thêm một cách AI có thể hỗ trợ mình, và gật gù khi hiểu ra thêm những điều mới trong hành trình khám phá nó.

​7. Vẫn có chữ "nhưng"

Nhưng rồi, tôi bắt đầu đặt câu hỏi. AI không hoàn hảo như tôi tưởng. Tôi phát hiện ra những hạn chế: đôi khi nó tạo ra "ảo giác" – những câu trả lời nghe có vẻ đúng nhưng thực tế lại sai lệch. Có lúc, AI mắc lỗi chính tả trong hình ảnh hoặc đưa ra thông tin cũ kỹ. Đặc biệt, khi trả lời các câu hỏi về luật, AI thường "trớt quớt", thiếu chính xác.

Hàng loạt bài viết cảnh báo về mặt trái của AI khiến tôi lo ngại: việc thu thập dữ liệu, sự phụ thuộc vào công nghệ, và nguy cơ làm giảm khả năng tư duy, sáng tạo của con người, đặc biệt trong giáo dục.

8. Cần học cách sử dụng đúng cách

Từ đó, tôi nhận ra cần học cách sử dụng AI đúng cách. Tôi tìm hiểu về nguyên lý hoạt động của AI, rèn luyện tư duy phản biện để không bị cuốn theo những câu trả lời "bóng bẩy" của nó. Quan trọng hơn, tôi luôn giữ niềm tin vào khả năng của con người – AI chỉ là công cụ, không phải người dẫn dắt.

9. Vậy, tiếp theo là gì?

Nhìn lại lịch sử, từ khi con người tìm ra lửa, phát minh động cơ hơi nước, điện, tự động hóa, rồi đến nay là AI, mỗi bước tiến đều mở ra một kỷ nguyên mới. AI cũng vậy, nó là một phần của tiến trình lịch sử đang tiếp diễn.

Tôi sẽ tiếp tục quan sát, học hỏi, cải tiến và làm chủ công nghệ này, để nó phục vụ cuộc sống tốt hơn mà không làm mất đi giá trị cốt lõi của con người.

Hành trình này vẫn đang tiếp diễn...